มอก.2253-2548 คือมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรมระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมของประเทศไทย ซึ่งประกาศใช้โดยสำนักงานมาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม (สมอ.) กระทรวงอุตสาหกรรม มาตรฐานนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อกำหนดข้อกำหนดสำหรับระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมที่องค์กรสามารถนำไปใช้เพื่อพัฒนาสมรรถนะด้านสิ่งแวดล้อม มาตรฐานนี้สอดคล้องกับมาตรฐานสากล ISO 14001:2004
มอก.2253-2548 เป็นการปรับปรุงมาจาก มอก.14001-2539 เพื่อให้สอดคล้องกับการเปลี่ยนแปลงของมาตรฐานสากล ISO 14001:2004 โดยมีการปรับปรุงเนื้อหาให้มีความชัดเจนมากขึ้น และเพิ่มความสอดคล้องกับมาตรฐานระบบการจัดการคุณภาพ ISO 9001:2000
ความสำคัญของ มอก.2253-2548
1. เป็นแนวทางในการจัดการสิ่งแวดล้อมสำหรับองค์กรในประเทศไทย
2. ช่วยลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมจากกิจกรรมขององค์กร
3. เพิ่มประสิทธิภาพในการใช้ทรัพยากรและพลังงาน
4. สร้างภาพลักษณ์ที่ดีให้กับองค์กรในด้านความรับผิดชอบต่อสิ่งแวดล้อม
5. เพิ่มความสามารถในการแข่งขันทางธุรกิจในระดับสากล
โครงสร้างของ มอก.2253-2548
มาตรฐาน มอก.2253-2548 ประกอบด้วยข้อกำหนดหลัก 5 ส่วน ดังนี้
1. ข้อกำหนดทั่วไป
2. นโยบายสิ่งแวดล้อม
3. การวางแผน
4. การนำไปปฏิบัติและการดำเนินการ
5. การตรวจสอบและการแก้ไข
1. ข้อกำหนดทั่วไป
องค์กรต้องจัดทำ นำไปปฏิบัติ รักษาไว้ และปรับปรุงระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมอย่างต่อเนื่อง โดยต้องกำหนดขอบข่ายของระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมให้ชัดเจน
2. นโยบายสิ่งแวดล้อม
ผู้บริหารระดับสูงต้องกำหนดนโยบายสิ่งแวดล้อมขององค์กร โดยนโยบายต้อง:
– เหมาะสมกับลักษณะ ขนาด และผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมจากกิจกรรมขององค์กร
– มุ่งมั่นในการปรับปรุงอย่างต่อเนื่องและป้องกันมลพิษ
– มุ่งมั่นในการปฏิบัติตามกฎหมายและข้อกำหนดอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง
– จัดทำเป็นลายลักษณ์อักษร นำไปปฏิบัติ และรักษาไว้
– สื่อสารให้พนักงานทุกคนในองค์กรทราบ
– เปิดเผยต่อสาธารณชน
3. การวางแผน
3.1 ลักษณะปัญหาสิ่งแวดล้อม
องค์กรต้องจัดทำและรักษาไว้ซึ่งขั้นตอนการดำเนินงานในการชี้บ่งลักษณะปัญหาสิ่งแวดล้อม และประเมินผลกระทบที่มีนัยสำคัญต่อสิ่งแวดล้อม
3.2 กฎหมายและข้อกำหนดอื่นๆ
องค์กรต้องจัดทำและรักษาไว้ซึ่งขั้นตอนการดำเนินงานในการชี้บ่งและเข้าถึงกฎหมายและข้อกำหนดอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับลักษณะปัญหาสิ่งแวดล้อมขององค์กร
3.3 วัตถุประสงค์ เป้าหมาย และแผนงาน
องค์กรต้องจัดทำ นำไปปฏิบัติ และรักษาไว้ซึ่งวัตถุประสงค์และเป้าหมายด้านสิ่งแวดล้อมที่เป็นลายลักษณ์อักษรสำหรับทุกระดับและหน้าที่ที่เกี่ยวข้องภายในองค์กร
4. การนำไปปฏิบัติและการดำเนินการ
4.1 ทรัพยากร บทบาท ความรับผิดชอบ และอำนาจหน้าที่
ผู้บริหารต้องทำให้มั่นใจว่ามีทรัพยากรที่จำเป็นสำหรับการจัดทำ นำไปปฏิบัติ รักษาไว้ และปรับปรุงระบบการจัดการสิ่งแวดล้อม
4.2 ความสามารถ การฝึกอบรม และความตระหนัก
องค์กรต้องทำให้มั่นใจว่าบุคลากรที่ปฏิบัติงานซึ่งอาจก่อให้เกิดผลกระทบที่มีนัยสำคัญต่อสิ่งแวดล้อมมีความสามารถบนพื้นฐานของการศึกษา การฝึกอบรม หรือประสบการณ์ที่เหมาะสม
4.3 การสื่อสาร
องค์กรต้องจัดทำ นำไปปฏิบัติ และรักษาไว้ซึ่งขั้นตอนการดำเนินงานสำหรับการสื่อสารภายในระหว่างระดับและหน้าที่ต่างๆ ขององค์กร และการรับ การจัดทำเอกสาร และการตอบสนองต่อการสื่อสารที่เกี่ยวข้องจากผู้มีส่วนได้ส่วนเสียภายนอก
4.4 เอกสาร
เอกสารของระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมต้องประกอบด้วยนโยบาย วัตถุประสงค์ และเป้าหมายด้านสิ่งแวดล้อม การอธิบายขอบข่ายของระบบการจัดการสิ่งแวดล้อม เอกสารและบันทึกที่จำเป็นตามมาตรฐานนี้
4.5 การควบคุมเอกสาร
องค์กรต้องควบคุมเอกสารที่จำเป็นตามระบบการจัดการสิ่งแวดล้อม
4.6 การควบคุมการปฏิบัติ
องค์กรต้องชี้บ่งและวางแผนการปฏิบัติการที่เกี่ยวข้องกับลักษณะปัญหาสิ่งแวดล้อมที่มีนัยสำคัญ
4.7 การเตรียมพร้อมและตอบสนองต่อภาวะฉุกเฉิน
องค์กรต้องจัดทำ นำไปปฏิบัติ และรักษาไว้ซึ่งขั้นตอนการดำเนินงานในการชี้บ่งสถานการณ์ฉุกเฉินที่อาจเกิดขึ้นและอุบัติการณ์ที่อาจมีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม และวิธีการตอบสนองต่อสถานการณ์เหล่านั้น
5. การตรวจสอบและการแก้ไข
5.1 การเฝ้าระวังและการวัดผล
องค์กรต้องจัดทำ นำไปปฏิบัติ และรักษาไว้ซึ่งขั้นตอนการดำเนินงานในการเฝ้าระวังและวัดผลลักษณะสำคัญของการปฏิบัติการที่อาจมีผลกระทบที่มีนัยสำคัญต่อสิ่งแวดล้อมอย่างสม่ำเสมอ
5.2 การประเมินความสอดคล้อง
องค์กรต้องจัดทำ นำไปปฏิบัติ และรักษาไว้ซึ่งขั้นตอนการดำเนินงานในการประเมินความสอดคล้องกับกฎหมายและข้อกำหนดอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องเป็นระยะๆ
5.3 ความไม่สอดคล้อง การแก้ไข และการป้องกัน
องค์กรต้องจัดทำ นำไปปฏิบัติ และรักษาไว้ซึ่งขั้นตอนการดำเนินงานในการจัดการกับความไม่สอดคล้องที่เกิดขึ้นจริงและที่อาจเกิดขึ้น และดำเนินการแก้ไขและป้องกัน
5.4 การควบคุมบันทึก
องค์กรต้องจัดทำและรักษาไว้ซึ่งบันทึกที่จำเป็นเพื่อแสดงถึงความสอดคล้องกับข้อกำหนดของระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมและมาตรฐานนี้ และผลที่บรรลุ
5.5 การตรวจประเมินภายใน
องค์กรต้องทำให้มั่นใจว่ามีการดำเนินการตรวจประเมินภายในของระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมตามช่วงเวลาที่วางแผนไว้